Συνέντευξη με τον στιχουργό Χρήστο Χατζηναθαναήλ

Ο Χρήστος Χατζηναθαναήλ γεννήθηκε στην Ανεμώτια Λέσβου το 1932. 

Το 1948 θα μεταναστεύσει για πολιτικούς λόγους στην Αθήνα και θα δουλέψει για 38 χρόνια σε εργοστάσιο. Το 1951 άρχισε να κινείται πολιτικά στην νεολαία της Ε.Δ.Α. Την ίδια χρονιά συνελήφθη έπειτα απο παρακολούθηση ασφαλιτών, στο πλοίο της γραμμής απο Πειραιά για Μυτιλήνη. Έπειτα απο παρέμβαση του πατέρα του Δημήτρη Χατζηναθαναήλ (που ήταν άνθρωπος του Παλατιού) αφήνεται ελεύθερος σε δύο μέρες. 

Όπως θυμάται ο ίδιος στόχος της νεολαίας της Ε.Δ.Α όταν οργανώθηκε ήταν: Η αποφυλάκιση των εξόριστων και κρατούμενων κομμουνιστών. Απο τον Αϊ Στράτη αποφυλακίστηκαν οι: Στέφανος Σαράφης (Στρατηγός του ΕΛΑΣ), Μιχάλης Χατζημιχάλης (Στρατηγός), Ηλίας Ηλίου (Δικηγόρος). Μανώλης Προϊμάκης (καλλιτέχνης), Γιάννης Ιμβριώτης (αρχηγός του Αγροτικού Κόμματος), Νίκος Τσόλας (συνδικαλιστής του Αγροτικού Κόμματος) και αργότερα ο Αντώνης Αμπατέλος απο τις φυλακές Κέρκυρας. 

Το 1967 λίγο πριν το πραξικόπημα της Χούντας εκλέγεται Γραμματέας της τοπικής οργάνωσης της ΕΔΑ Αγίων Αναργύρων. Απο το πραξικόπημα και μετά κυνηγήθηκε απο το αμερικανοκίνητο παρακράτος της Δεξιάς.  Παρακολουθούνταν στενά ο ίδιος και η οικογένειά του και αντιμετώπιζε και προβλήματα ακόμα και στην νέα του δουλειά. 

Απο το 1981 έως το 1992 ήταν πρόεδρος του Συλλόγου Ανεμωτισίων Αθήνας αφήνοντας πίσω του πλούσια δράση. Μεταξύ των άλλων έργων και της συνεισφοράς του στον Σύλλογο είναι: Η δημιουργία τράπεζας αίματος, η πραγματοποίηση ομιλιών κατά των ναρκωτικών, η δημιουργία χορευτικού τμήματος με παραδοσιακές στολές, η πραγματοποίηση αφιερώματος στην ιστορία της μουσικής και στον Απόστολο Καλδάρα και άλλα πολλά. Το 1986 ο Σύλλογος οργάνωσε στην Ανεμώτια χορευτικό με επίτιμο καλεσμένο τον ηθοποιό Κώστα Καζάκο μέλος του Προεδρείου της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης. Στην εκδήλωση παραβρέθηκε και ο Γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΚΚΕ, Σταύρος Σκοπελίτης. 

Ο ηθοποιός Κώστας Καζάκος και δίπλα του ο Χρήστος Χατζηναθαναήλ στην Ανεμώτια το 1986

Το 1999 ο Χρήστος Χατζηναθαναήλ εκλέχτηκε πρόεδρος του Εξωραϊστικού Συλλόγου Κόκκινου Μύλου Αθήνας και διατέλεσε πρόεδρος για τέσσερα χρόνια. 

όπου ΣΜ Σταύρος Μαντατής

όπου ΧΧ Χρήστος Χατζηναθαναήλ

ΣΜ Πότε ξεκίνησες να γράφεις στίχους; Ποια ήταν τα πρώτα σου ερεθίσματα;

ΧΧ: Άρχισα να γράφω όταν ήμουν φαντάρος το 1954 και έστελνα τα στιχάκια στον στιχουργό και δημοσιογράφο Κώστα Μάνεση για να με συμβουλεύει. Είχα στραφεί στο λαϊκό τραγούδι γιατί στο κάθε βήμα μου συναντούσα την αδικία, την κοινωνική εκμετάλλευση, το ψέμα, την ατιμία, την εγκατάλειψη, τον παρασιτισμό.

ΣΜ Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σου;

ΧΧ: Η ίδια η ζωή! Για παράδειγμα το 1972 όταν ήμουν εργάτης στο εργοστάσιο συνέβη το εξής γεγονός: Το αφεντικό αρρώστησε βαριά και ταξίδεψε στο Λονδίνο. Τότε παίρνοντας αφορμή απο αυτό έγραψα και το πρώτο μου τραγούδι με τους εξής στίχους. 

Τι νόμιζες βρε άνθρωπε αθάνατος θα μείνεις 

και επι πτωμάτων πάτησες πλούσιος για να γίνεις 

Ο Χάρος δεν πληρώνεται όσα και να του δώσεις, 

τις βίλες και τα μέγαρα σε άλλους θα παραδώσεις. 

Σαν το δενδρί μαρένεσε που κάποτε θα σπάσει 

μα η πλεονεξία σου πλούτη δεν θα χορτάσει

Πατήστε για να ακούσετε το τραγούδι

Το τραγούδι δεν γράφεται μέσα σε δωμάτιο. Γράφεται στους τόπους δουλειάς, σε κάθε βήμα της ζωής, όπως λέει ο Α. Καλδάρας είναι "πόνος και συμφορά". Ο Απόστολος Καλδάρας σπούδαζε στην Γεωρική Σχολή της Θεσσαλονίκης και τον τράβηξε το λαϊκό τραγούδι και τα προβλήματα του λαού μας.

Ο Απόστολος Καλδάρας μαζί με τον Βασίλη Τσιτσάνη αποτελούν δυο μεγάλους συνθέτες που ανήκουν στον προοδευτικό χώρο. 

Ο Α. Καλδάρας δούλευε στην επιμελητεία του ΕΛΑΣ όταν το Στρατηγείο ήταν στα Τρίκαλα. Είναι ο δημιουργός του "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι" όπου το τραγούδι αυτό έγινε ύμνος του λαού μας. Του τραγουδιού "Θα σου δώσω μια να σπάσεις" κ.α

Ο Β. Τσιτσάνης απο την Θεσσαλονίκη πήρε την κομπανία του για να πάει να παίξει σε ένα χωριό των Τρικάλων που είχε γιορτή ο ΕΛΑΣ. Είναι ο δημιουργός της "Συννεφιασμένης Κυριακής", "Σφυρίζει η Φάμπρικα" κ.α

ΣΜ Ποιος ή ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου στίχοι και για ποιο λόγο; Δικοί σου ή ξένοι.. 

ΧΧ: Οι στίχοι που περιέχουν βαθύτερο πολιτικό και κοινωνικό νόημα και έχουν συνδεθεί με τους αγώνες του λαού μας ή εκείνη που περιγράφουν την καθημερινή ζωή.

Για παράδειγμα το 1944 όταν ήρθε εδώ ο Σκόμπι με την σαβούρα του να καταπνίξει το λαϊκό κίνημα και επειδή σκορπούσαν τις λίρες, μερικές γυναίκες έτρεξαν να συναναστραφούν με τους νέους κατακτητές για μια γούνα και χρυσαφικά. Αμέσως με τον τρόπο του επενέβει ο Βασίλης Τσιτσάνης. Με το τραγούδι "Αμαρτωλή" (http://www.youtube.com/watch?v=y-ApLbA7EE8) και του εξής στίχους. 

Γιατί το δρόμο σου ν' αλλάξεις

για δυο στολίδια άμυαλη, τρελή

Και το στεφάνι σου, να το πετάξεις,

να γίνεις στη ζωή αμαρτωλη

Τώρα στους δρόμους κάνεις βόλτες,

με παγωμένη κι άδεια την καρδιά,

μα θα σου φαίνονται βαριές οι πόρτες,

που θα σε δέχονται κάθε βραδιά.

Και κάθε νύχτα θα περιμένεις,

διαβάτη για να βρεις αγοραστή

και ντροπιασμένη μπρος μας θα διαβαίνεις,

με νέο, κάθε τόσο, εραστή

Επίσης οι στίχοι του Απόστολου Καλδάρα στο τραγούδι "Σε ένα βράχο φαγωμένο" (http://www.youtube.com/watch?v=ucUCVg2PZho) που αναφέρεται για τους εξόριστους στα ξερονήσια Κομμουνιστές Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. 

Σ ένα βράχο φαγωμένο

από κύμα αγριωπό

ένα σούρουπο είχα κάτσει

λίγο να συλλογιστώ.

Κάθε βήμα στη ζωή μου

είναι πόνος και συμφορά,

θέλω ο δόλιος να πετάξω

μα δεν έχω τα φτερά.

Έτσι μ έχει καταντήσει

μιας γυναίκας η οργή, 

στρώμα να χω τα χορτάρια

και προσκέφαλο τη γη.

Απο τους αγαπημένους δικούς μου στίχους είναι στο τραγούδι "Τι νόμιζες βρε άνθρωπε" και "Το ερημόσπιτο" (http://www.youtube.com/watch?v=HUDsYYG7vjA). Για το πρώτο μιλήσαμε παραπάνω για το δεύτερο το νόημα του είναι ότι αναφέρεται στον εμφύλιο. 

Το τραγούδι "Χωρίσαμε ένα δειλινό" αναφέρεται στην αστυφιλία και την μαζική φυγή του κόσμου στα αστικά κέντρα.  Για αυτό λέει ένα άλλο τραγούδι "Εφτά νομά σε ένα δωμά" έτσι ζούσε ο κόσμος εφτά άτομα μεσα σε ενα σπίτι. 

ΣΜ: Ποιοι στίχοι σου και τραγούδια ερμηνεύτηκαν και απο Ποιους;

ΧΧ: Κυρίως ο Μανώλης Σαμιώτης ερμήνευσε το 1981 δώδεκα τραγούδια μου στον δίσκο "Πως γλεντάνε οι ρεμπέτες". Συνοδεύεται σε μερικά τραγούδια φωνητικά απο την τραγουδίστρια Έφη Λάσπαρη. Τα τραγούδια μου τραγουδιούνται απο τους λαϊκούς οργανοπαίχτες στα πανηγύρια. 

Τα δώδεκα τραγούδια του δίσκου "Πως γλεντάνε οι ρεμπέτες" 1981 :

1. Τι νόμιζες βρε άνθρωπε (https://www.youtube.com/watch?v=MwZx5edGx-4)
2. Σε αυτό το ερημόσπιτο (https://www.youtube.com/watch?v=HUDsYYG7vjA) 
3. Η Σμυρνιά (https://www.youtube.com/watch?v=ZZ0kiPeOkoE)
4. Η Μάνα https://www.youtube.com/watch?v=gM-yqvuoV0I 
5. Τι έχεις άνθρωπε και κλαίς https://www.youtube.com/watch?v=dcoMfl0T73E
6. Σε ξεγελάσαν τα λεφτά  
7. Το ντερβισόπαιδο 
8. Χαράματα μου έφυγες https://www.youtube.com/watch?v=V3c4k8Oast0
9. Οι λιμουζίνες https://www.youtube.com/watch?v=APuUzknQ8Yw
10. Το καΐκι του Νικόλα
11. Το κρασί και το τσιγάρο https://www.youtube.com/watch?v=FNzuv9dslnw
12. Έλα μικρό μου έλα https://www.youtube.com/watch?v=nL1NgocjFWs

Ακόμα ένα δικό μου τραγούδι που τραγουδιέται σε πανηγύρια της Λέσβου είναι το "Γυναίκα ποιος σε έπλασε".  

ΣΜ: Τί είναι για σένα το λαϊκό τραγούδι;

ΧΧ: Είναι τρόπος ζωής.  Απο μικρό παιδί πάντα στα χείλια μου είχα τα τραγούδια του Τσιτσάνη. "Γεννήθηκα για να πονώ", "Φτώχεια που με κουρέλιασες". Στην δουλειά τραγουδούσα ... στο βυρσοδεψείο, στο χωράφι παντού. Το έχω συνδέσει με την δικιά μου ζωή σε διαφορετικές στιγμές. Μετα το θάνατο της γυναίκας μου σταμάτησα ήθελα να τραγουδήσω το τραγούδι του Άκη Πάνου "Ας τον τρελό στην τρέλα του". 

ΣΜ: Εκτός απο συνθέτης είσαι και πολίτης αυτής της χώρας με ιδεολογία που έχεις αγωνιστεί κατά το παρελθόν. Πως βλέπεις τις πολιτικές εξελίξεις; Υπάρχει μέλλον στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες;

ΧΧ: Πάμε κατα διαόλου... αυτός ο Κουβέλης αφού ψήφισε όλα τα μέτρα της Κυβέρνησης αποχώρησε και μας έμειναν δυο "συνέταιροι" και ένας λαός καταρρακωμένος. Μόνο με την ενότητα του λαϊκού κινήματος υπάρχει μέλλον. Αλλά πάντα υπάρχει ο φόβος των οπορτουνιστών και χρειάζεται προσοχή γιατί έχουμε μεγάλη εμπειρία απο την διασπαστική δράση τους μέσα στο κίνημα απο πολύ παλιά. 

Η συνέντευξη παραχωρήθηκε και για την εβδομαδιαία εφημερίδα των εργαζομένων της Λέσβου ΝΕΟ ΕΜΠΡΟΣ http://neo-empros.net/v2/