Μυτιλήνη...όπως λέμε διακοπές
Έχει αφήσει το καράβι πίσω τη Χίο και μια μικρή ιδέα για τη μίξη του Αιγαίου με την Ανατολή έχεις ήδη πάρει,αλλά δεν είσαι προετοιμασμένος εντελώς γι΄αυτό που θ΄αντικρύσεις ,φτάνοντας στη Μυτιλήνη.
Μπερδεύονται τα χρώματα,μπερδεύονται τ' αρώματα,οι αρχιτεκτονικές και οι ρυθμοί,τα διαφορετικά γίνονται όμοια,ελκυστικά με μια γοητεία που ξεκινάει από τους στίχους των Μυτιληνιών ποιητών,έως τις γεύσεις που είναι τόσο οικείες γιατί είναι θύμησες, αναμνήσεις του νου και τ' ουρανίσκου. Σα να λέμε έρωτας με την πρώτη ματιά....απ' το λιμάνι!
Ο προορισμός μας ήταν η Ανεμώτια,χωριό που βρίσκεται ορεινά στη δυτική ενδοχώρα. Τα ''ώτα του ανέμου''. Από μόνο του το όνομα σου δημιουργεί προσδοκία.
Στη διαδρομή πρός τα 'κει που εναλλάσσονταν το πευκοδάσος (Τζαμιλίκι), με τα λιόδεντρα, τα μποστάνια, τις αλυκές της Καλλονής και ξανά λιόδεντρα, μια σκέψη γύρναγε και παίδευε το μυαλό μου: Αν ξαναπεί κάποιος αυτή την πατρίδα Ψωροκόσταινα, που μυρίζει ρίγανι και θυμάρι γλυκάνισο και σύκα,λάδι,που σε κυκλώνει με αλάτι,που μπορεί να μας θρέψει και να μεγαλώσει με αυτάρκεια γενιές ,γενεών, θα του προτείνω να επισκεφθεί την πατρίδα της Σαπφούς.
Σαν άρχισε η ανάβαση με τον ήλιο κόντρα , σε δρόμους φιδίσιους που στην επόμενη στροφή δεν ήξερες τι τοπίο θ' αντικρύσεις ο έρωτάς μου για το λιμάνι ήταν ήδη στο επίπεδο που ανταλλάσεις όρκους αιώνιας πίστης. Ήξερα πως δεν θα πλήξω.. Η Μυτιλήνη δε θα με αφήσει να βαρεθώ.
Ανάμεσα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και οι πολλές εκκλησίες, μοναστήρια κλπ. Δεν θα προσποιηθώ ότι μου προκαλούν δέος θρησκευτικό,αν στα μάτια μου αποκτούν αξία είναι γιατί ερμηνεύουν τους ανθρώπινους πολιτισμούς που διάβηκαν και διαβαίνουν στο νησί του Ελύτη.
Ωστόσο περνώντας απ'τη Μονή Λειμώνος σ' ένα καταπράσινο τοπίο σε απέραντα στρέμματα με λιόδεντρα ,αντικρύζω μ' έκπληξη δεκάδες μικρές εκκλησίες κτισμένες ανάμεσα,για προφανείς βεβαίως λόγους (....) Αναρωτιέμαι: Αν πραγματικά είναι θέλημα του Θεού της Αγάπης και της Δικαιοσύνης , που έζησε ως πένητας, ο χυδαίος πλούτος των ''αντιπροσώπων'' του επί γης ενώ υπάρχουν τόσο χαώδεις ταξικές αντιθέσεις. Ποιοί είναι αλήθεια οι ''φτωχούληδές'' Του;
Μόλις μπαίνουμε στην Ανεμώτια την οποία παρατηρώ ώρα από μακριά, σα φυτεμένα κόκκινα μανιτάρια κοντά κοντά,μια διαπίστωση κάνω και τη λέω: Είναι το μπαλκόνι της Μυτιλήνης,η βεράντα της. Η θέα από ψηλά δε σου κόβει την ανάσα δε σου δημιουργεί δέος , αλλά σε κάνει να νιώθεις οικειότητα με τη Φύση που ξαπλώνεται σαν υποπόδιο των ποδιών σου. Σα να βρίσκεσαι στη βεράντα σου ανάμεσα στον καταπράσινο κήπο σου!
Η πρώτη επάφη με τους ανθρώπους της Ανεμώτιας με αφήνει άφωνη. 'Ηρθαμε Κυριακή , όλο το χωριό σχεδόν, Ανεμωτισιανοί κάθε ηλικίας συνωστίζονταν στους καφενέδες του χωριού. Τους ''μέσα'' και τους ''έξω''. ίσως και να μπορούσες να τους συναντήσεις όλους σ'ένα βράδυ. Διαπιστώνω από τη πρώτη νύχτα ότι το χωριό ξενυχτάει! Εφέτος δε κατά γενική ομολογία συγκεντρώνει ίσως τον περισσότερο κόσμο από άλλα καλοκαίρια και αυτό ερμηνεύεται.
Χωρίς βέβαια να βρίσκω ούτε ένα ''καλό'' αξιοποιήσημο στην καπιταλιστική οικονομική κρίση που βαθαίνει και στερεί ,ανάμεσα στ' άλλα, το δικαίωμα των διακοπών στα λαϊκά στρώματα, ωστόσο είναι η αιτία να επιλέξουν για διακοπές την ιδιαίτερη πατρίδα τους αρκετοί και αρκετές στην επικράτεια άρα και στην Ανεμώτια.
Θα επιμείνω να γράφω ορθόδοξα (κατ' εμέ) με ωμέγα την Ανεμώτια,βασιζόμενη στην ετυμολογία της λέξης,πρώτον γιατί το όμικρον της αφαιρεί το λυρισμό της και δεύτερον ενοχλεί την αισθητική μου όπως το βήτα του αυγού.
''Ξεπεζεύοντας '' μπροστά στο σπίτι που θα μας φιλοξενήσει πρίν ακόμα αντικρύσω το εσωτερικό του, μια ''πολιτισμική '' ζεστασιά με κατακλύζει εξ'αιτίας των ζεστών χαμόγελων,της σφικτής χειραψίας, αλλά και των αυθόρμητων καλοσωρισμάτων που περιλαμβάνουν μητρικές αγκαλιές,φιλιά!
Από τη μικρή αυλή με τη φορτωμένη ροδακινιά, τα μοσχομυριστά δειλινά,ξεκινάει η ξενάγηση,ένα σεργιάνεμα στον κόσμο ενός σπιτιού που είναι ο κόσμος του Χ και της Ε, Ανεμωτισιανοί και οι δύο. Το μικρό φιλόξενο σπίτι τους με το πολύ ξύλο,τα χράμια και τα πολλά τοξοτά παράθυρα,αιχμαλωτίζουν όλο το φώς. όλη τη δροσιά των ανέμων της Ανεμώτιας και την καρδιά μου μαζί. Είναι φτιαγμένο με τα χέρια του Χ. Από το μικρό ταρατσάκι τους αντικρύζω ένα καλντερίμι πλακόστρωτο, ''ντοσιμές'', με αγιόκλημα,δίπλα έναν άλλο κήπο , με μια κυδωνιά,μια κληματαριά, με κολοκύθες,δειλινά,βασιλικά....ζουγκλώδης αρμονία!
Νομίζω πως από κάπου θα ξεπροβάλει ένα ιταλός σκηνοθέτης και θα φωνάξει:''Στοπ καρέ'' καθώς μιά νοικοκυρά πλένει με το λάστιχο και τον ντοσιμέ εκτός απ'την αυλή της και απελευθερώνει τ' αρώματα όλα!
Μαθαίνω πως εκτός από κτηνοτρόφους, αγρότες το χωριό είναι το χωριό των λαξευτάδων της πέτρας,χτιστών ,οικοδόμων. Υπόσχομαι στον εαυτό μου να μη φύγω αν δε το περπατήσω όλο, αν δεν ακούσω ν' αντηχούν οι πατημασιές μου στους ντοσιμέδες του.
Το ίδιο βράδυ αφού είχαμε απολαύσει ένα υπέροχο δείπνο με ντόπια προϊόντα από τις στάνες και τους μπαχτσέδες του χωριού ξεκινήσαμε για την πρώτη γνωριμία με τη νύχτα της Μυτιλήνης.
Κατηφορίζοντας τον φιδίσιο δρόμο περάσαμε από την Πέτρα με την Παναγιά της χτισμένη πάνω στην πέτρα. Το πρωί που την αντίκριζα από την παραλία του Άναξου την (Παναγιά της Πέτρας) την μακάριζα για την θέα του πελάγου, το βράδυ που την επισκέφθηκα την μακάριζα και για τους ανέμους που την αγκαλιάζουν είς τους αιώνας!
Όταν τα μάτια μου γέμισαν για πρώτη φορά με ''Μόλυβο'', με το φωτισμένο κάστρο να δεσπόζει και να καθρεφτίζεται στη θάλασσα δίνοντας ακόμα μεγαλύτερη αίγλη στα νερά της Μεσογείου, ήθελα να τρέξω, να τρέξω γρήγορα να προφτάσω μη χάσω το ραντεβού μου με το παρελθόν. Ήθελα να ενσωματωθώ. Να γίνω ένα ήθελα με τα φαντάσματα των Γατελούζων του 14ου αιώνα που περιδιαβαίνουν τα στενοσόκακά του Μολύβου,τα καλντερίμια του, τους ντοσιμέδες του,(είναι λέξη αμιγώς τουρκική,που την επαναλαμβάνω ακριβώς γιατί ενισχύει το μίγμα των πολιτισμών που μου δημιουργεί σαγήνη)!
Ψάχνοντας να διαλέξουμε ανάμεσα στα πολύ γραφικά μπαράκια που θα κάτσουμε ν' απολαύσουμε τη φεγγαράδα, ομολογώ πως δεν ήταν το εύκολη η επιλογή. Αλλά καταλήξαμε σ' ένα μπαλκόνι που κρεμόταν πάνω από μια πασπαλισμένη με φεγγαρόσκονη θάλασσα που λικνιζόταν ίσως με τη μουσική που ακούγαμε.
'Οταν ξαναείδα το Μόλυβο με το φώς της ημέρας , ήθελα να με αφήσουν να μετρήσω πρώτα τις κόκκινες κεραμιδένιες στέγες του,μετά τα τοξοτά παράθυρα, μετά τις πόρτες του , ύστερα τα δρομάκια, ώστε να καθυστερήσω την αναχώρησή μας, να σκοτεινιάσει ξανά, ν΄ανάψουν τα φώτα,να φανούν οι μαχητές στις πολεμίστρες του κάστρου.......
Με μάγεψε τόσο ο Μόλυβος ώστε την επόμενη μέρα πίστευα πως θα ξυπνήσω και ανοίγοντας το παράθυρό μου θ' αντικρύσω Γατελούζους υπηκόους,αλλά ξύπνησα απ΄τη γλύκα της μυρωδιάς του γλυκού που ετοίμαζε η Ε και είχε πλημμυρίσει τις κάμαρες...
Η πρώτη εξόρμηση είχε προγραμματιστεί να λάβει χώρα στο δυτικό κομμάτι της Μυτιλήνης,στην θάλασσα της Ερεσσού,στην ιδιαίτερη πατρίδα της Σαπφούς. Η διάθεσή μας λοιπόν ήταν μάλλον λυρικά φορτισμένη.
Σαν άνεμος μου τίναξε ο έρωτας τη σκέψη
σαν άνεμος που σε βουνό βελανιδιές λυγάει.
Τη θάλασσα της Ερεσσού την βρήκαμε να περικυκλώνει με τη δροσιά της μια καυτή αμμουδιά,στο βάθος λαμπύριζε εκτυφλωτικά και αρκούσε να δοκιμάσεις μόνο μια φορά την δροσιά της ώστε να μη θέλεις να την εγκαταλείψεις ,για να μη προδώσεις την απόλαυση που σηματοδοτεί τις καλοκαιρινές διακοπές. Το μεσημεριανό κολατσιό (που καθιερώθηκε έπειτα) περιελάμβανε ,λαδοτύρι,παξιμάδι με γλυκάνισο,σταφύλια Καρντινάλ από το αμπέλι του Χ,που μυρίζουν μήλο(μαθαίνω πως τη γλύκα τους και τ' αρώματά τους τα οφείλουν στην ηφαιστιογενή σύνθεση της γής). Ο συνδυασμός των γεύσεων πάντως καταργεί τους γκουρμέδες και τις δήθεν γκουρμεδιές τους!
Στο δρόμο της επιστροφής διασχίζοντας το δυτικό ηφαιστιογενές κομμάτι της Μυτιλήνης αντίκρυσα κατακόκκινες κορυφές γυμνές να λιάζονται ξεδιάντροπα,επειδή δεν είχα συνηθίσει ακόμα τις μεγάλες αντιθέσεις του τοπίου κάθε αλλάγή με έβρισκε απροετοίμαστη μεν αλλά μπορούσα να την ερμηνεύσω...
Όπως τότε που κόντευα να συνηθίσω τις γυμνές ξεδιάντροπες κορφές και πρόβαλε μπροστά μου ο Μεσότοπος. Τότε κατάλαβα πως ξύπνησε ο Θεόφιλος και δεν ζωγράφιζε μόνο τους καφενέδες αλλά και τα χώματα,τη γης! Κατηφορίζοντας έβλεπα παντού τα πινακάκια του: 'Αγρα, Παράκοιλα , που όπως έμαθα και διαπίστωσα στο χωριό αυτό έχει τις ομορφότερες κοπέλες του νησιού! Μέχρι την επόμενη έκπληξη κουβέντιαζα με τον Θεόφιλο και όταν είδα τα λιόδεντρα φυτεμένα στα βράχια της θάλασσας του φώναξα:
Μα δε μπορεί ,σε κέρασαν ούζο και μπέρδεψες τα χρώματα και τις εικόνες σου!
Κάμπος ολόκληρος από λιόδεντρα και μια αλυκή μαζί δέσποζαν στη ζωγραφιά,ήταν τα φύλλα τους τα πάνω πάνω τόσο ασημένια ,τόσο αρμυρισμένα ,όσο νόστιμο είναι το λάδι και οι ελιές της Μυτιλήνης, όσο ευηδής είναι ο κόλπος της Καλλονής!
Η παρέα στο ταιριασμά της είχε συμφωνήσει: Ολη μέρα στις θάλασσες,όλη νύχτα στους ντοσιμέδες και τα μειντάνια. Η πείνα όμως αναστέλει τα σχέδια της ''οδοιπορίας'' κι εμείς στη Φίλια στο ''Χάνι'' απολαύσαμε χαμόγελα,σπιτικό φαγητό με ντόπια υλικά,μυρωδάτη σαλάτα,ζεστούς γκιουσλεμέδες , τηγανιτούς κολοκυθοανθούς,πατάτες τηγανιτές ''αληθινές'', σε μια βεράντα στολισμένη και παστρικιά. Οι τιμές δε προσαρμοσμένες σε βαλάντια με περικοπές και μειώσεις μισθών.
Το ίδιο βράδυ πίναμε τα ποτά μας στη Σκάλα Καλλονής πατώντας άμμο και χαζεύοντας τις ψαρόβαρκες που περίμεναν υπομονετικά να έρθουν οι ψαράδες να τις βγάλουν στον κόλπο να μαζέψουν τις σαρδέλες.
Εκεί ψηλά στην Ανεμώτια υπάρχει ένα μυστικό. Μπορείς να συνεχίσεις τη διασκεδάσή σου , στο Βily's cafe που είναι απ'όλα,είναι all day, είναι after,σερβίρει κάθε είδους σνακ που ελκύει τους νεανικούς και όχι μόνο γευσιγνώστες του είδους. Ο δε Βασίλης μπορεί να σε πείσει να φάς παγωτό καρύδα αφού έχουν τελειώσει όλες οι υπόλοιπες γεύσεις. Εκεί χτυπά η νεανική κυρίως καρδιά της Ανεμώτιας και όσων από εμάς μας έχει μείνει η ροκιά. Εκεί οι μουσικές βραδιές,αργά, είναι θεματικές! Κάτω από τα πλατάνια με το φεγγάρι να σου κρύβεται και να το ψάχνεις ανάμεσα στα κλαδιά απολαμβάνεις Pink Floyd ,Aerosmith & Dire Straights, αλλά και Χαρούλη και Χαρούλα, Κατσιμιχαίους & Μητροπάνο , Σκουλά & Πασχαλίδη. Ανεμωτίσιος ο Βασίλης ,που το κανονικό του επάγγελμα είναι οδοντοτεχνίτης (ίσως γι'αυτό η λεπτομέρεια και η σημασία της είναι ευδιάκριτη στο Billy's cafe) είναι και dj ,σερβιτόρος,μπουφετζής,φτιάχνει και ''καθώς πρέπει'' espresso freddo ,με μαύρη ζάχαρη παρακαλώ (που έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σε δύο είδη) , φτιάχνει μοχίτο με άποψη και ανθισμένο φρέσκο δυόσμο,και ''μαργαρίτες'' ελκυστικές!
Ατραξιόν αποτελεί και το πέρασμα ανάμεσα από τα τραπεζάκια των καφενείων,των αυτοκινήτων. Διαδικασία που ίσως να δοκιμάζει τις ικανότητες των οδηγών και τα νεύρα τους εννίοτε αλλά οι θαμώνες και των τεσσάρων καφενείων, ταβερνών, εντευκτηρίων, μάλλον το έχουν ενσωματώσει στη βραδινή τους διασκέδαση,που κρατά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες!
Διάλεξα πρωί να περπατήσω τους ντοσιμέδες της Ανεμώτιας και ν' ακούσω τη φωνή της. Πρωί λοιπόν άκουγες φωνές παιδικές ''γιαγιά διψάω'' ή μητρικές προτροπές, ''πιές το γάλα σου'' ή προστατευτικά παραγγέλματα του παππού ''πρόσεχε θα γλυστρίσεις'' Αφού λοιπόν υπάρχουν γόνοι Ανεμωτισιανών υπάρχει ελπίδα να μη χάσει το χωριό την ταυτότητά του...
Τα ίδια τα παιδιά είναι και κίνητρο να διατηρήσουμε κι εμείς οι μεγαλύτεροι ότι μας παρέδωσαν οι προηγούμενοι που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν. Και το χωριό έχει τέτοιους!
Τα λάστιχα έριχναν νερά έπλεναν τις αυλές έπλεναν και τα πλακόστρωτα καλντερίμια.
Οι γλάστρες με τα βασιλικά ,με τα γεράνια, και τις τεράστιες ορτανσίες,στέκουν ζωντανές σαν πολυπληθής μεσογειακός στρατός που σθεναρά υπερασπίζεται το κλίμα και το ''χρώμα''.
Τα σπίτια είναι πέτρινα , χτισμένα με κεραμιδένιες στέγες,πορτοπάράθυρα διακοσμημένα με κοκκινωπό τουβλάκι,μπερδεμένος ο τούρκικος μαχαλάς με τα νεοκλασσικα σπίτια δημιουργούν μια αρμονία νοσταλγική. Είναι μια ακόμα ζωγραφιά του Θεόφιλου. εδώ όμως ο ζωγράφος μας ήταν λυπημένος.
Στην πάνω πλευρά του χωριού συνάντησα πολλά σπίτια κλειστά κι εγκαταλειμένα. Στα δικά τους πεζούλια έκατσα να ξαποστάσω για ν'αφουγκραστώ τον καημό τους. Μήπως η εγκατάλειψη σημαίνει θάνατο; Μήπως να σημαίνει ξενιτειά; Μιας και το χωριό πληροφορούμαι πως έχει χτυπηθεί απο το μεταναστευτικό κύμα και στις αρχές του προγούμενου αιώνα,και στη δεκαετία 50-60,ούτε η πληγή βέβαια της αστυφιλίας έχει αφήσει αλώβητη την Ανεμώτια.
Υπάρχουν παρεμβάσεις στα κτίσματα που είναι σεβαστικές προς τη φύση και το ''ρυθμό'' του χωριού υπάρχουν βέβαια και παρεμβάσεις που πληγώνουν,όμως πώς να ζητήσεις το λόγο από ανθρώπους του μεροκάματου, που πασχίζουν να επιβιώσουν και να συντηρήσουν τα σπίτια τους,που λογω των καιρικών συνθηκών χρειάζονται συχνότερα επισκευές.
Αποδεικνύεται λοιπόν περίτρανα πως θα έπρεπε να υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς που ανήκει σε όλους μας. Να μην αντιμετωπίζονται τα σπίτια των χωριών ως ατομική περιουσία αλλά να υπάρχει μέριμνα και διευκόλυνση της πολιτείας για την διατήρησή τους.
Ποιό σύστημα όμως μπορεί να λειτουργήσει έτσι; Αυτό που εποφθαλμιά την πρώτη κατοικία των εργαζομένων,που στη κυριολεξία φτύνουν αίμα για να την αποκτήσουν; Αυτό που τιμωρεί με χαράτσια και αβάσταχτη φορολογία όσους τολμούν να τιμούν και να υπερασπίζονται τα γονικά τους; Τα συμπεράσματα δικά σας.
Η Ανεμώτια είναι αμφιθεατρικά χτισμένη. Στήν κάτω πλευρά του χωριού συνάντησα τον Αι Γιώργη. Μια εκκλησία με φιλόξενη δροσερή αυλή που στέκει εκεί από τα 1702, το σήμαντρο της κρέμεται σε αψιδωτό καμαπαναριό και η καγκελόπορτα της σε καλεί μισάνοιχτη ,αρκεί ένα απαλό σπρώξιμο για να απολαύσεις την σκιά στο φιλόξενο υπόστεγό της και να ξαποστάσεις πριν ξανα βγείς στ' ανηφορικά καλντερίμια. Έτσι ανηφορίζοντας βρέθηκα μπροστά σ'ένα υπέροχο αλλά εγκαταλειμένο κτίριο,με αυλή και δέντρα . Με πληροφορούν πως είναι το παλιό σχολείο. Αναρωτιέμαι πόσοι και ποιοί να είναι άραγε οι λόγοι που απαξιώνονται έτσι τόσο όμορφα κτίρια που θα μπορούσαν να έχουν χίλιες και μία χρήσεις για τους Ανεμωτίσιους και τους επισκέπτες του χωριού.
Η περιπλάνηση στην Ανεμώτια διακόπηκε για να πάμε για μπάνιο αλλά τις επόμενες μέρες θα συνεχιζόταν διευρυμένα και στα δάση που την περικλείουν.
Στον Άναξο η θάλασσα δεν ήταν ήσυχη,όμως δεν ήταν και ανταριασμένη. Δεν ήταν η θάλασσα του Άναξου θυμωμένη ,ήταν παιχνιδιάρα. Τα κύματα κυνηγούσαν τα παιδιά ή τα παιδιά τα κύματα δεν ήταν ξεκάθαρο ήταν περίπλοκο. Οι χαρούμενες φωνές τους μπερδεύονται με το βουητό της θάλασσας. Η παιχνιδιάρικη θάλασσα του Άναξου μοίραζε τη διάθεσή της στα ζευγάρια, σε όλους.
Το περιγιάλι αυτό δεν είναι ξανθό σα του ποιητή,είναι ηφαιστιογενές γκρίζο που μόλις βραχεί γίνεται καφέ,εκεί γράφουν τα παιδιά τα ονόματά τους και τα ζευγάρια τα δικά τους. Εκεί θέλω να γράψω κι εγώ πως η τόση χαρά που αντικρίζω θα πρέπει να μοιράζεται σε όλους.
Θέλω να γράψω στο περιγιάλι πως οι διακοπές είναι λαϊκό δικαίωμα και όχι πολυτέλεια για λίγους.
Η ξενάγηση στις ακρογιαλιές και στα γραφικά χωριά του νησιού συνεχίστηκε για μέρες.
Στο φιδίσιο δρόμο που οδηγεί στο Μανταμάδο,η μιά του πλευρά βυθίζεται στο Αιγαίο και η άλλη κατακλύζεται από πράσινο που δεν περιορίζεται στα λιόδεντρα, τις κυδωνιές, τις συκιές,αλλά συναντάμε ακόμα και πλατάνια που μαρτυρούν την ύπαρξη νερών και εξηγούν την τόσο πυκνή βλάστηση.
Έχω την αίσθηση καθώς αντικρίζω τους μικρούς κόλπους από ψηλά πως ο Θεόφιλος έστυψε τα λιόδεντρα και χύθηκε όλο το χρώμα το ''λαδί'' στη θάλασσα που λιμνάζει στη Σκάλα Σκαμνιάς και σε καλεί προκλητικά.
Η πλευρά του δρόμου που βυθίζεται στο Αιγαίο απασχολεί το μυαλό μου και το βλέμμα μου. Δεν βρέθηκα ποτέ πρίν τόσο κοντά στη Μικρασία. Τώρα ξεχωρίζω τα σπιτάκια της και τα δέντρα της. Νομίζω πως αν τεντώσω τον δείχτη μου θα σκίσω τη θολή γραμμή του ορίζοντα και θα χαϊδέψω τη γη της καταγωγής μου.
Χωθήκαμε στους ντοσιμέδες του Μανταμάδου που όποιος τον δεί έστω και για πρώτη φορά καταλαβαίνει πως μάλλον είναι το μοντέλο του Θεόφιλου. Η γραφικότητά του είναι συγκινητική όπως συγκινητικό είναι και το προσωνύμιο ''Μικρή Μόσχα'' που δηλώνει τους πολιτικούς συσχετισμούς στον Μανταμάδο!
Η ξενάγηση στο κεντρικό και νότιοανατολικο τμήμα του νησιού κρύβει ακόμα μεγαλύτερες εκπλήξεις.
Στις αλυκές της Αγίας Παρασκευής χιλιάδες φλαμίνγκο, ''ανεμοπόροι'' ταξιδευτές , απολαμβάνουν την φιλοξενία και ξαποσταίνουν πριν το επόμενο ταξίδι τους. Μαζί με τα ''σύμμαχα είδη'' πουλιών έχουν κοινωνικοποιήσει τις αλυκές και απολαμβάνουν εξ΄ίσου. Ο ήλιος δημιουργεί αντικατοπτρισμούς ,αυτός ο πίνακας δεν θυμίζει τα λαϊκά πινέλα του Θεόφιλου,μάλλον μας παραπέμπει στον Μονέ!
Αφήνουμε πίσω μας τον πίνακα του Μονέ και κατευθυνόμαστε στις ονομαστές ιαματικές πηγές του Πολιχνίτου. Η αλλαγή στο τοπίο είναι γι άλλη μια φορά θεαματική. Η διάθεση του ταξιδιώτη στα μέρη αυτά καθορίζεται από το άρωμα που πλανάται, γλυκάνισος μεθυστικός. 'Έχουμε φτάσει στο Λισβόρι και σε μεθάει η Φύση. Το νότιο τμήμα του νησιού φοράει πράσινα και του πάνε.
Η εμπειρία της απόλαυσης στα λουτρά του Πολιχνίτου είναι μοναδική. Άλλου είδους αναζωογόνηση που με πληροφορούν πως η συστηματική τους χρήση έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Στα Βατερά ολοκληρώθηκε η απόλαυση στην πεντακάθαρη θάλασσα και κορυφώθηκε με νόστιμους ουζομεζέδες πλάι στη δροσερή αύρα της θάλασσας.
Στην διαδρομή προς την Αγιάσσο νόμισα προς στιγμή πως είχα συνηθίσει την ''πολυποικιλότητα'' του τοπίου,ώσπου φτάνοντας στον πλάτανο του Θεόφιλου στην καταπράσινη Κυρήνη,εκεί πλάι στον ποταμό Ευεργέτουλα, μπέρδεψα τους Όλυμπους....Ανάμεσα στα πλατάνια , στις καστανιές και καρυδιές,πίστεψα πως μάλλον ανακαλύψανε την τηλεμεταφορά και βρεθήκαμε στην ''κοιλάδα των Τεμπών''! Λίγο πριν βεβαιωθώ όμως η Αγιάσσος με επέστρεψε στη Μυτιλήνη!
Αν με ρωτούσε κάποιος πως θα χαρακτήριζα την Αγιάσσο θα έλεγα: Το λίκνο του πολιτισμού της Λέσβου! Εντυπωσιάστηκα που σε μια μικρή γωνιά υπάρχουν: Αναγνωστήριο,Βιβλιοθήκη,Λαογραφικό Μουσείο, Θέατρο!
Καλοδιατηρήμενος είναι ο παραδοσιακός οικισμός ,γραφικά νοσταλγικοί οι ντοσιμέδες,στον καφενέ ''των Θεόφιλων'' απολαύσαμε γλυκά του κουταλιού ασορτί με καφεδάκι σε μια ατμόσφαιρα σεβαστική προς το χρώμα της Αγιάσσου!
Το Πλωμάρι με έντονο το ύφος του ''τούρκικου μαχαλά'' και μιας ανεπαίσθητης ενετικής ''παρέμβασης'' εξ'αιτίας των μικρών γεφυριών που κοσμούν τον χείμαρο Σεδούντα υποστηρίζει τη φήμη του πιο ξακουστού πρεσβευτή της Μυτιλήνης. Τώρα μπορείς να λές: Έχω πάει εκεί όπως καμαρώνεις για τις πιο διάσημες πόλεις που έχεις επισκεφθεί.
Η περιπλάνηση στις πόλεις της Μυτιλήνης έμελε να ολοκληρωθεί στην Εφταλού!
Στην ακρογιαλιά που βλέπεις τις ακρογιαλιές της Μικρασίας και νομίζεις πως με κάνα δυό απλωτές θα βρεθείς απέναντι. Η θάλασσα στην Εφταλού είναι σαν έφηβη. Δροσερή ,προκλητική, ατίθαση. Μετά είναι απρόβλεπτα ήσυχη, σίγουρα όμως είναι ακαταμάχητη. Η παραλία αυτή είναι ιδανική για όσους οι λέξεις ,οργανωμένο και μαζικό τους παραπέμπουν μόνο στα ταξικό λαϊκό κίνημα, όχι στα ακρογιάλια!
Ανηφορίκη είναι η διαδρομή του αποχωρισμού από τη Εφταλού...Κοιτάζοντας πίσω αντικρίζω ολοφάνερους να κείτονται στο γαλάζιο τους στίχους του ποιητή Αργύρη Εφταλιώτη... Αιώνιες οι πλεύσεις τους ,πλάι στο πάλευκο σπίτι που κείτεται και ο ίδιος ...το αιώνιο!
Πάρε μαχαίρι κόψε με καὶ ρῖξε τὰ κομμάτια μου,
-μάτια μου-
καὶ ρῖξ᾿ τα μέσα στὸ γιαλό.
Η ξενάγηση στα βουνά της Ανεμώτιας είναι ξεχωριστή εμπειρία όχι μόνο εξ'αιτίας της απαράμιλλης ομορφιάς της Φύσης αλλά κυρίως επειδή η συναναστροφή με τους ανθρώπους της σου αφήνει μια αίσθηση του πόσο κερδισμένος είσαι που τους συνάντησες! Τους θαυμάζω για την επιμονή τους να αγωνίζονται διεκδικώντας, να περαμένουν στον τόπο τους εργαζόμενοι σκληρά,για το πείσμα τους να μην αποθαρρύνονται απο την αδιαφορία των αρχών προς τους λεβέντες των παραμεθορίων περιοχών.Τους αγάπησα για την απλότητά τους , την ευθύτητά τους ,για την γενναιοδωρία τους!
Διέθεσε ο Ιγνάτης το αγροτικό του αυτοκίνητο (εργαλείο της δουλειάς του) και το τζίπ του ο Ηρακλής για να μεταφέρουν την ετερόκλητη ''ορειβατική'' ομάδα στην Καλή Λαγκάδα! Περίσσευε ο ερασιτεχνισμός αλλά και το κέφι!
Αξιοθαύμαστο είναι πως ενώ η ορμή και οι αντοχές των νεώτερων μελών της ομάδας (Ανδρέας 15 χρόνων και Ιγνάτιος 11 χρόνων) μας απόκοψαν από τους πρωτοπόρους και χαθήκαμε , αποζημιωθήκαμε επειδή φτάσαμε σε ψηλότερο σημείο και από δυσκολότερα μονοπάτια ξεπερνώντας εκτός από την αγυμνασιά μας τους ίδιους τους εαυτούς μας!!!
Συμπεράναμε όμως πως στα βουνά ψηλά εκεί όταν χάνεσαι το ΥΠΕΡ Galaxy δε σου είναι χρήσιμο όσο το να ξέρεις να σφυράς με τα δάχτυλα...Ευτυχώς το κατείχε το άθλημα ο Σταύρος κι έτσι βρεθήκαμε με τους πρωτοπόρους...χάριν στην απίστευτη ικανότητα προσανατολισμού που διέθετε! Βοήθησε βέβαια και ο πάροχος της κινητής τηλεφωνίας που έδινε σήμα! Οι φωτογραφίες που τραβήχτηκαν όμως με το Galaxy είναι εξαιρετικές!
Αντικρίσαμε ενα κατά γενική ομολογία μακάβριο όσο και αξιοπερίεργο θέαμα.. Σε εσοχή (σπηλιά) υπάρχει ένας μάλλον ομαδικός τάφος. Τα ανθρώπινα όστα και κρανία που έχουν ξεθαφτεί εικάζουν οι ντόπιοι οτι μπορεί να βρίσκονται εκεί απο τα χρόνια της Τουρκοκρατίας,ν' ανήκουν στις γυναίκες του χαρεμιού! Ή ν' ανήκουν σε λεπρούς όταν η ασθένεια είχε πλήξει την περιοχή..... Η αρχαιολογική υπηρεσία του νησιού ενημερώθηκε και αναμένουμε το πόρισμά της!
Μας οδήγησαν όμως κι σε μιά άλλη σπηλιά! Στη σπηλιά των Ανταρτών του ΔΣΕ ...είδαμε που ζούσαν και τις πέτρες πάνω στίς οποίες μαγείρευαν.. αυτά που τους προμήθευαν οι χωριανοί. Ένας εξ΄'αυτών ήταν και ο παππούς του Σταύρου που είχε τη στάνη του λίγο παρακάτω στην Κρυφή Παναγιά. Η στάνη είναι πέτρινη και διακρίνεται σχεδόν ατόφια!
Στην κατάβαση το κέφι είχε κορυφωθεί,αφενός επειδή όλοι είχαμε προσωπική κατάκτηση την διαδρομή ,αφετέρου επειδή η ομάδα είχε αποκτήσει δεσμούς , βοηθούσαν βέβαια και οι ''σούπες'' που τρώγαμε απανωτά και στα ίδια σημεία οι περισσότεροι μιάς και πευκοβελόνες γλίστραγαν τόσο που θα μπορούσες να κατέβεις με "πευκοβελόνα board'' !
Το δάσος στην Καλή Λαγκάδα είναι τόσο όμορφο ,με την πανύψηλη μαύρη πεύκη ,τις άγριες φτέρες και τις φυσικές κοίλες λακούβες με νερό για να πίνουν τα ζώα,που ειλικρινά δεν νοιώθω καμία τύψη που του χάλασα για λίγο την ησυχία με τις φωνές και τα γέλια μου! Θα είναι το δυναμωτικό μου για το χειμώνα ,για τις μάχες που έρχονται. Θα σκέφτομαι την επίσκεψή μου στην Καλή Λαγκάδα για να αγωνίζομαι για κατακτήσεις δύσκολες!
Όσοι είχαν απομείνει στην Κρυφή Παναγιά μας περίμεναν με αγωνία,μας κέρασε η Ε τα υπέροχα κολοκυθολούλουδα που είχε ετοιμάσει,η Μένη μας δρόσισε με χυμούς και μας γλύκανε με κέικ!
Στην επιστροφή το κλιμα στην καρότσα του αγροτικού ήταν φιλικό και οικείο και ας μην γνωριζόμασταν καν στην αρχή! Είχε ήδη σκοτεινιάσει δεν είχαμε το νού μας στη Φύση αλλά στο δρόμο που είναι τόσο κακοτράχαλος... Πληροφορήθηκα λοιπόν πως το χειμώνα με τις βροχές αυτός ο δρόμος γίνεται σαν χαράδρα,με αποτέλεσμα να μην μπορούν οι άνθρωποι να πάνε στα ζώα τους και στα χωράφια τους (....) Θυμήθηκα και μια πινακίδα που διάβασα ανεβαίνοντας ,κάτω από ένα βράχο που τον έχουν τυλίξει με το απαραίτητο δίχτυ επειδή πέφτουν πέτρες και ο βράχος ήταν δίπλα σε σπίτια...Έγραφε η πινακίδα: Το έργο αυτό το έκανε η Νομαρχία Λέσβου κλπ κλπ!
Έχω κι εγώ μια πρόταση ,εν' όψη μάλιστα και των επερχόμενων εκλογών της Τ. Α. Εκεί που αρχίζει ο κακοτράχαλος δρόμος να τοποθετηθεί μια πινακίδα που να λέει! Τον δρόμο αυτό που είναι κακοτράχαλος και σκοτώστρα ΔΕΝ τον φτιάχνει η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου,ο Δήμος Λέσβου και όλοι όσοι υποστήριξαν τον Καλλικράτη και εκμαυλίζουν τον θεσμό της Τ.Α. απαξιώνοντας τον θεσμό.... Εκεί σε αυτή την πινακίδα να τους αποδεχτείτε τους υποψήφιους που θα σας ζητήσουν την ψήφο σας...Εσείς Ανεμωτίσιοι που ΔΕΝ ΖΕΙΤΕ ΓΟΝΑΤΙΣΤΟΙ , όπως λέει και το σύνθημα στον τοίχο του τυροκομείου!
Η ΑΝΕΜΩΤΙΑ ΔΕ ΖΕΙ ΓΟΝΑΤΙΣΤΗ
Η ΑΝΕΜΩΤΙΑ ΖΕΙ ΓΙΑΤΙ ΔΙΕΚΔΙΚΕΙ
Αναχωρώντας από τη Μυτιλήνη,μέσα σε φόρτιση συναισθημάτων,επειδή σε κανέναν μας δεν αρέσουν οι αποχωρισμοί,μπήκα στο καράβι βιαστικά. Σουρούπωνε κι από το ''παράθυρο'' βλέπαμε σιγά σιγά τον ήλιο να δύει πίσω από τους λόφους της πόλης. Τα μαγαζιά άναβαν τα φώτα τους,αλλά δεν αναμιγνύονταν με το πορτοκαλί χρώμα του πολύχρωμου λιμανιού. Η Μυτιλήνη με αποχαιρετούσε θεαματικά. Σα στημένο σκηνικό σε υπερπαραγωγή! Αισθάνθηκα μακάρια για το θέαμα που έβλεπα γι'άλλη μια φορά! Ακόμα και ο γλάρος που συνόδευε το καράβι ήταν στη σωστή θέση του πλάνου! Η Θάλασσα ''άνοιγε'' για να διαβούμε δημιουργώντας πτυχές,όχι κύματα,καθόλου δεν κινδύνευαν να κουνηθούν από τ'απόνερα του πλοίου τα δεκάδες μικρά βαρκάκια που ήταν σκορπισμένα στο λιμάνι.Είχε κρατήσει στην επιφάνεια το πορτοκαλί του ήλιου κι ανέβαζε το βαθύ μπλέ του βυθού της σκούραινε σα τη νύχτα που ερχόταν.Σε μάγευε! Κατάλαβα πως η Μυτιλήνη είναι γένους θηλυκού...ξέρει να σε ελκύει,να σε σαγηνεύει, να σε κάνει να λαχταράς να την ξαναδείς και γεννάει ανθρώπους που της μοιάζουν σε όλα!
Υ.Γ. Σας ευχαριστώ για την φιλοξενία σας!
Μαρία Καραπιπέρη
μέλος ΔΣ του Συλλόγου Εμπορουπαλλήλων της Αθήνας
