inter nos: Η μάχη στα “Άντρια” και το τέλος του αντάρτικου αγώνα στη Λέσβο

Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος έληξε στα τέλη του Αυγούστου του 1949 με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και το πέρασμα των μαχητών του στις τότε Λαϊκές Δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης.

.Στη Λέσβο οι εναπομείναντες αντάρτες, αρνούμενοι να παραδοθούν, συνέχισαν να μάχονται μέχρι τελικής πτώσης. Οι τελευταίοι που κατέβηκαν απ’ το βουνό με την αμνηστία της κυβέρνησης Αλέξανδρου Παπάγου το 1955 ήταν ο Γιώργος Αθ. Σκούφος και ο Κώστας Αχλιόπτας.

Στις 2 του Οκτώβρη του 1950 έξι αντάρτες βρίσκονται κρυμμένοι στο λημέρι τους, πίσω από μια συκιά στην απόκρημνη πλαγιά πάνω από το ντάμι της Μπέρδας στην περιοχή «Άντρια» της περιφέρειας Αγιάσου. Κατά το σούρουπο, ύστερα από προδοσία, κυκλώνονται από τ’ αποσπάσματα και αιφνιδιάζονται.

Ο Παναγιώτης Καρετέλης από την Αγιάσο, μένει στη θέση του κάτω από τη συκιά και καλύπτει τους άλλους που φεύγουν, μέχρι που σκοτώνεται. Τον βρίσκουν με το αυτόματο στο χέρι και άδεια τη γεμιστήρα.

Κάτω από καταιγιστικά πυρά και εκρήξεις χειροβομβίδων, ο καπετάνιος Χαράλαμπος Θεοδοσίου από την Αγία Παρασκευή, ο Κυριάκος Πασχαλιάς από την Αγιάσο και ο Λευτέρης Παπαθανασίου από τη Μόρια, χύνονται αστραπιαία κατά τη ρεματιά. Πάνε να ξεκόψουν προς τα χαμηλά ακολουθώντας την κοίτη του ρέματος. Μάταια. Τα περάσματα είναι πιασμένα από παντού. Στρέφονται προς το ντάμι και μάχονται μέχρι να εξαντλήσουν τα πολεμοφόδιά τους. Στο τέλος γίνονται κόσκινο απ’ τις ριπές των πολυβόλων.

Οι δυο άλλοι, ο Αντώνης Αγρίτης από την Αγιάσο και ο Θρασύβουλος Μπούσδος από την Κώμη, παίρνουν τον ανήφορο. Τραυματίζονται από χειροβομβίδα, ο πρώτος στο πόδι κι ο δεύτερος στο λαιμό και στο χέρι. Συνεχίζουν το τρέξιμο κατά μήκος μιας ξερολιθιάς αλλά λίγο αργότερα ο Αγρίτης χτυπιέται θανάσιμα και πέφτει νεκρός. Ο Μπούσδος σέρνεται και λουπάζει σε κάτι αγριοκουμαριές. Βρίσκει την ευκαιρία να περάσει ένα μικρό ξέφωτο και χώνεται στο ρουμάνι, γλιτώνοντας τη ζωή του… Συλλαμβάνεται μετά από δυο μέρες, καταδικάζεται σε θάνατο και φυλακίζεται στο Γεντί Κουλέ της Θεσσαλονίκης. Η ποινή του μετατρέπεται σε ισόβια κάθειρξη και αποφυλακίζεται τελικά το 1952 με τα μέτρα επιείκειας της Κυβέρνησης Νικολάου Πλαστήρα.

Τα πτώματα των σκοτωμένων ανταρτών τα φόρτωσαν σε μουλάρια και τα διαπόμπευσαν στην Αγιάσο, στην Κώμη, στην Πηγή και στην Αγία Παρασκευή, όπου τελικά τα έθαψαν σ’ ένα χωράφι λίγο έξω απ’ το χωριό. Η εκταφή και ανακομιδή των οστών τους έγινε σε πάνδημη εκδήλωση που οργάνωσε η Ν.Ε. του ΚΚΕ στις 9 του Οκτώβρη του 1983.

9 Οκτώβρη 1983. Εκδήλωση εκταφής των οστών των σκοτωμένων ανταρτών στην Αγιά Παρασκευή. Προπορεύεται η αγιασώτικη παραδοσιακή κομπανία.

Επιβιώσαντες αντάρτες πάνω από τα οστεοφυλάκια των σκοτωμένων συντρόφων τους (από αριστερά): Νίκος Θεοχάρης, Γιώργος Αθ. Σκούφος, Κώστας Αχλιόπτας, Ανδρέας Αδαλής, Μιχάλης Λιαρούτσος.