Ο ΣΤΑΥΡΌΣ ως σύμβολο θρησκευτικής λατρείας

Ο ΣΤΑΥΡΌΣ

[Γραφικό Κεφαλαίου 16]

Αν ρωτήσουμε σήμερα κανένα χριστιανό τί παριστάνει ο σταυρός, θα μας απαντήσει ότι είναι ένα σύνεργο θανάτου, ένα όργανο βασανισμού πάνω στο οποίο σταυρώθηκε ο κύριος Ιησούς. Στην πραγματικότητα, αυτό είναι ολότελα λαθεμένο. Είναι πολύ αμφίβολο αν στ' αλήθεια ο σταυρός είναι το σύνεργο της σταύρωσης, γιατί στην αρχαιότητα οι άνθρωποι σταυρώνονταν πάνω σε κάτι στύλους με μια πλάγια σανίδα στο πάνω μέρος, σε σχήμα Τ. Δεν πρόκειται όμως γι' αυτό, αλλά για το γεγονός ότι σε πολλές θρησκείες συναντάμε την εικόνα του σταυρού, πολλούς αιώνες πριν από το χριστιανισμό, μα τότε ο σταυρός δεν αντιπροσώπευε ένα αντικείμενο που να έχει σχέση με το θάνατο, αντίθετα, ήταν το σύμβολο της ζωής, λόγου χάρη στους Αιγυπτίους και στους άλλους λαούς. Την εικόνα του σταυρού τη βρίσκουμε επίσης σε εργαλεία, σε αγγεία και σε μνημεία της παλαιολιθικής εποχής, όταν δεν ήταν γνωστός ούτε ο χαλκός, ούτε το σίδερο, δηλαδή χιλιάδες χρόνια πριν απ' το χριστιανισμό.

Ο σταυρός, λοιπόν, εμφανίζεται παντού στα μνημεία μιας εποχής που χάνεται στα βάθη των καιρών. Τί σήμαινε ο σταυρός πραγματικά; Σε πολλά μέρη, στην αρχή ο σταυρός ήταν ένα εργαλείο παραγωγής της φωτιάς. [Γραφικό 66]

Δεν είναι ανάγκη να εξηγήσουμε και πολύ ούτε και λεπτομερειακά πόσο ευεργετική, υπέροχη και γεμάτη μυστήριο ήταν για την ανθρωπότητα η ανακάλυψη της φωτιάς. Χάρη στη φωτιά ο άνθρωπος μπόρεσε να ζεσταθεί μες στις κρύες σπηλιές, να φωτίσει τις καλύβες του, να διαλύει το τρομαχτικό σκοτάδι της νύχτας. Ξαφνικά ο άνθρωπος ένιωσε πιο ισχυρός, οι δυνάμεις του μεγάλωναν σαν έμαθε να παράγει φωτιά. Άλλα τη φωτιά για πρώτη φορά βρήκε τον τρόπο να την προκαλεί τρίβοντας δυο ξερά ξύλα. Πόσο θα ξαφνιάστηκε, και συνάμα θα τρόμαξε ο άνθρωπος για να χαρεί μετά θωρώντας τη φλόγα που ξεπηδούσε σαν έτριβε τα δυο ξύλα! Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι ο πρωτόγονος άνθρωπος είδε στο σταυρό το σύμβολο της ζωής, της φωτιάς και του ήλιου. Ο άνθρωπος πίστευε ότι το μεγάλο ουράνιο άστρο, ο ήλιος, που σκορπάει το φώς, την ζέστη και τη ζωή κατέβηκε στη γη και ενσαρκώθηκε στις σπίθες, στις φλόγες που είδε μπροστά του. Και αυτό δεν είναι παράξενο, γιατί η φωτιά που παρήγαγε ο άνθρωπος ήταν ίδια με τη φωτιά που άναβαν πολλές φορές οι κεραυνοί μες στην καταιγίδα, όταν οι θεοί, σύμφωνα με την δοξασία των αρχαίων, έριχναν απ' τους ουρανούς πύρινα βέλη στη γη. Μετά την ανακάλυψη, όμως της φωτιάς και οι άνθρωποι μπορούσαν να ρίχνουν παρόμοια πύρινα βέλη—φλεγόμενα ξύλα— πάνω στ' αγρίμια που τους επιτίθονταν. Είχαν την εντύπωση ότι μ' αυτό απόχτησαν ένα μέρος από τη δύναμη των θεών. Κι εκείνοι που προσκυνούσαν τον ήλιο άρχισαν να λατρεύουν και τη φωτιά και η εικόνα του σταυρού έγινε σύμβολο του φωτός, της ζωής. Ο σταυρός δεν είχε τότε καθόλου τη σημασία που του δίνουν μερικοί σήμερα.

Η λατρεία της φωτιάς ήταν πολύ διαδομένη. Σε πολλές θρησκείες διατηρούνται ακόμα ίχνη αυτής της λατρείας. Ένας περσικός ύμνος που εξυμνεί τη φωτιά αρχίζει με τούτα τα λόγια: «Ω, συ φωτιά, άρχοντα παντοδύναμε, που υψώνεσαι απ' τη γη, φωτιά που σκορπάς, με τις λαμπρές σου φλόγες, φως στο βασίλειο του σκότους, συ που κυβερνάς την τύχη όλων των πλασμάτων, οποιοδήποτε όνομα κι αν φέρουν αυτοί. Συ λιώνεις το χαλκό και τον κασσίτερο, συ τη νύχτα γεμίζεις τρόμο την ψυχή του κακού...». [Γραφικό 67]

Αργότερα, το εργαλείο παραγωγής της φωτιάς άλλαξε και πήρε το σχήμα της λεγόμενης σβάστικας (του αγκυλωτού σταυρού). Στο σημείο όπου σταυρώνονταν δυο κομμάτια ξύλα φτιάχνανε μια τρύπα απ' όπου περνούσαν ένα ξυλαράκι στρογγυλό. Με τη γρήγορη περιστροφή του ξύλου αυτού, οι άνθρωποι κατάφερναν να προκαλούν σπίθες. Τον αγκυλωτό σταυρό τον συναντάμε στους πιο διαφορετικούς λαούς. Στο βιβλίο του Μάλβερ«Επιστήμη και θρησκεία» ο αναγνώστης μπορεί να βρει πολυάριθμες εικόνες του αγκυλωτού σταυρού.^[72] Τον παλιό καιρό, οι ναοί χτίζονταν σε σχήμα σταυρού. Στις Ινδίες, στην Κίνα, στην Κορέα, στο Μεξικό, στην Αίγυπτο και στην Ελλάδα συναντάμε το σύμβολο του σταυρού, εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια πριν από το χριστιανισμό. Όταν οι άνθρωποι κοιτάζουν σήμερα την εικόνα του ασσυριανού βασιλιά Ασουνασιραπάλ είτε των αρχιερέων Σαμσί-Μπιν και Σαμσί-Ούμπλου (που έζησαν 9—10 αιώνες πριν απ' το χριστιανισμό) με το σταυρό στο λαιμό, δυσκολεύονται να πιστέψουν πως αυτούς τους σταυρούς τους φορούσανε ειδωλολάτρες, χίλια χρόνια πριν από το χριστιανισμό. Το ίδιο καταπληχτικά μοιάζουν με τους σημερινούς σταυρούς αυτοί που βρέθηκαν με τις ανασκαφές στις Μυκήνες και στην Καππαδοκία, και που χρονολογούνται από μια εποχή 1200—1300 χρόνια πριν το χριστιανισμό.

Είναι, λοιπόν, αναμφισβήτητο ότι στην αρχή η λατρεία του σταυρού δεν είχε καμιά σχέση με την αφήγηση της σταύρωσης του Ιησού και οι χριστιανοί τη δανείστηκαν από άλλες θρησκείες.

 [Γραφικό 68]

Απο το βιβλίο του Εμμανουήλ Γιαροσλάβσκι  ΠΩΣ ΓΕΝΝΙΟΥΝΤΑΙ, ΖΟΥΝ ΚΑΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΕΣ