Επιστήμονες ζητούνε να μετονομαστεί το σωματίδιο Χιγκς

Την μετονομασία του σωματιδίου Χιγκς, που ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Βρετανού φυσικού Πίτερ Χιγκς, ζητούν οι άλλοι λιγότερο γνωστοί επιστήμονες, που επίσης συνέβαλαν την ίδια περίπου εποχή στη θεωρητική ανακάλυψη, ανεξάρτητα από τον καθηγητή του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

Η «καμπάνια» μετονομασίας κερδίζει σιγά-σιγά έδαφος σε ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία, όπου σε ένα επιστημονικό συνέδριο τον προηγούμενο μήνα οι φυσικοί κλήθηκαν να μη χρησιμοποιούν το όνομα «Χιγκς» για το σωματίδιο.

Ο 76χρονος Αμερικανός συνάδελφός του Χιγκς, καθηγητής Καρλ Χέιγκεν, ο οποίος έχει συμβάλει στην ανακάλυψή του, θεωρεί ότι το σωματίδιο πρέπει να φέρει ένα όνομα τέτοιο που να μην ταυτίζεται μόνο με έναν από τους επιστήμονες που είχαν την αρχική ιδέα για την ύπαρξή του.

Η πρόταση αυτή -με την οποία δεν φαίνεται να είναι αντίθετος ο ίδιος ο 83χρονοςΧιγκς- έρχεται να αναζωπυρώσει μια μακροχρόνια διαμάχη γύρω από την ανακάλυψη του συγκεκριμένου σωματιδίου (μποζονίου), το οποίο προσδίδει μάζα στα άλλα σωματίδια της ύλης. Η ανίχνευση του σωματιδίου από τον επιταχυντή του CERNανακοινώθηκε επίσημα πέρυσι.

Το μεγάλο διακύβευμα είναι το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής, που φημολογείται ότι ίσως δοθεί για την ανακάλυψη του εν λόγω σωματιδίου. Το πρόβλημα είναι ότι μόνο έως τρεις εν ζωή επιστήμονες μπορούν να τιμηθούν με το ίδιο βραβείο, ενώ στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχουν πέντε ζωντανοί επιστήμονες που ανεξάρτητα από τον Χιγκς κατέληξαν σε παρόμοια συμπεράσματα και διεκδικούν επίσης αυτή την τιμή (πέραν των Χιγκς και Χέιγκεν, είναι οι Φρανσουά Ενγκλέρ, Τζέραλντ Γκούρανλνικ και Τομ Κιμπλ, ενώ ο Ρομπέρ Μπρουτ πέθανε το 2011).

Οι Βέλγοι Ενγκλέρ και Μπρουτ μάλιστα είχαν δημοσιεύσει τη δική τους θεωρητική εργασία λίγο πριν τον Χιγκς. Ο 80χρονος Ενγκλέρ, που σιγοντάρει τον αγώνα τουΧέιγκεν, δήλωσε στους «Τάιμς του Λονδίνου» ότι «η ονομασία Χιγκς είναι λανθασμένη για αυτό το σωματίδιο, επειδή ήταν δική μας εργασία (σ.σ. με τονΜπρουτ), που πρώτη περιέγραφε το μηχανισμό και τη δομή του. Ίσως το όνομα δεν θα έπρεπε να παίζει ρόλο, αλλά δεν είναι ευχάριστο να αγνοείται η σημαντική δουλειά που έχεις κάνει».

«Πάντα πίστευα ότι το όνομα (σ.σ. του σωματιδίου) δεν ήταν το αρμόζον. Το να ξεχωρίζεις τον ένα (σ.σ. επιστήμονα), περιθωριοποιεί τη συνεισφορά των άλλων που συμμετείχαν στην ανακάλυψη. Αν και δεν ξεκίνησα αυτή την πρωτοβουλία για να αλλάξει το όνομα, την καλωσορίζω», δήλωσε ο Καρλ Χέιγκεν, σύμφωνα με το BBC.

«Ο Πίτερ Χιγκς αντιμετωπίστηκε ως ένα είδος «ροκ σταρ» και οι υπόλοιποι από εμάς με το ζόρι αναγνωριστήκαμε από το μεγαλύτερο μέρος του ακροατηρίου. Είναι προφανές πως ο Πίτερ Χιγκς ήταν το κυρίαρχο όνομα εξαιτίας του γεγονότος ότι το όνομά του σχετίστηκε με τα μποζόνιο», πρόσθεσε ο αμερικανός καθηγητής. Το παράπονό του αναφέρεται στην περυσινή εκδήλωση για την ανακοίνωση της ανακάλυψης του σωματιδίου στο CERN, όταν παραβρέθηκαν και οι πέντε επιστήμονες που συνέβαλαν σε αυτήν, αλλά μόνο ο Πίτερ Χιγκς έτυχε αποθεωτικής υποδοχής από τους περισσότερους παρευρισκόμενους ερευνητές.

Εκπρόσωπος του CERN δήλωσε ότι δεν είναι αρμοδιότητα του ερευνητικού κέντρου η μετονομασία του σωματιδίου. Όπως είπε, «τα σωματίδια συνήθως «βαφτίζονται» από τους θεωρητικούς επιστήμονες που προβλέπουν την ύπαρξή τους όπως στην περίπτωση του κουάρκ ή από πειραματικούς φυσικούς που ανακαλύπτουν άγνωστα έως τότε σωματίδια όπως στην περίπτωση του νετρονίου. Σε κάθε περίπτωση, το όνομα τελικά υιοθετείται ευρέως και γίνεται αποδεκτό από την κοινότητα των φυσικών, όπως έχει συμβεί με τα μποζόνια του Χιγκς».

Διάφορες εναλλακτικές ονομασίες έχουν προταθεί για το σωματίδιο, όπως «BEHGHK» (ακρωνύμιο από τα αρχικά γράμματα του επιθέτου των έξι φυσικών που προέβλεψαν την ύπαρξή του) ή «SM Scalar Boson» (Βαθμωτό Μποζόνιο του Καθιερωμένου Προτύπου) ή «SM Scalar Meson» (Βαθμωτό Μεσόνιο – ονομασία που προτείνει ο Χέιγκεν). Όμως καμία από αυτές τις ονομασίες δεν είναι ούτε κατά διάνοια τόσο εύηχη όσο η λέξη «Χιγκς» (κάτι που εξηγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και την εύκολη υιοθέτησή της από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα).

Το «σωματίδιο του Θεού»

Την υπάρχουσα ονομασία «Χιγκς» πάντως αποδέχεται μεγαλόψυχα ο έτερος «διεκδικητής», ο 80χρονος καθηγητής Τομ Κιμπλ του Imperial College του Λονδίνου, ο οποίος δήλωσε ότι «το όνομα μποζόνιο του Χιγκς χρησιμοποιείται εδώ και 40 χρόνια. Θα ήταν ανόητο να προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε».

Πέρα όμως από το όνομα, τι θα γίνει τελικά με το Νόμπελ που συνοδεύεται με πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια; Ο Κάρλ Χέιγκεν πιστεύει ότι και οι έξι επιστήμονες (πέντε εν ζωή σήμερα), μαζί με όλους τους επιστήμονες και μηχανικούς του CERN, αξίζουν το βραβείο. «Είναι ατυχές που οι κανονισμοί της επιτροπής του Νόμπελ απαγορεύουν κάτι τέτοιο. Ελπίζω ότι κάποια λύση θα βρεθεί για να παρακαμφθούν. Αν όχι, θα πρέπει να ζήσουμε με όποια απόφαση ληφθεί», όπως είπε στωικά.

Τέλος, ας σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Πίτερ Χιγκς έχει δηλώσει πως είναι άθεος και γι’ αυτό απεχθάνεται τον χαρακτηρισμό «σωματίδιο του Θεού», που συχνά αποδίδεται στο μποζόνιό «του».

Πηγή: ΑΠΕ/ΜΠΕ, Παύλος Δρακόπουλος